Теори материалӗсем
Кăткăс тытăмлă сыпăнуллă хутлă предложенин тишкерÿ тĕслĕхĕ
Тишкерÿ тĕслĕхĕ:
Унтри лашине çавăрса тилхепине кăрт-карт! турткаларĕ1 I те, икĕ çын ларнă2 ÿречеллĕ çуна тăвалла, хурăнлă çул еннелле, шуса кайрĕ3 II. (Л. Агаков.)
Панă тĕслĕх – кăткăс тытăмлă сыпăнуллă хутлă предложени. Вăл икĕ пайран тăрать. Пĕрремĕш пайне 1-мĕш предложени кĕрет, иккĕмĕшне – 2-мĕшпе 3-мĕш предложенисем. Пайсем сыпăнтаракан те союзпа çыхăнаççĕ. Союзне кура пĕтĕм предложени сыпăнтаракан союзлисем шутне кĕрет.
Пĕрремĕш пайĕ – хутсăр предложени (подлежащи – Унтри, сказуемăй – турткаларĕ).
Иккĕмĕш пай – пăхăнуллă хутлă предложени. Унăн тĕп пайĕ – 3-мĕш предложени (подлежащи – çуна, сказуемăй – кайрĕ), пăхăнулли – 2-мĕшĕ (подлежащи – çын, сказуемăй – ларнă).
Пăхăнуллă пай тĕп пай умĕнче тăрать, вырăнĕ-йĕркипе çыхăнать, ыйтăвĕ – мĕнле çуна?, япала паллине пĕлтерет, определени ушкăнне кĕрет.
Пайсем те союзпа çыхăннă пирки запятоя союз хыççăн лартнă. Хурăнлă çул еннелле сăмахсене чарăну паллисемпе уйрăмлатни тăвалла сăмаха палăртарах каланине пĕлтерет.
Кăткăс тытăмлă сыпăнуллă хутлă предложенин тытăмне иккĕ çеç мар, виçĕ е ытларах хутсăр предложени кĕме пултарать. Çапла вара, кăткăс тытăмлă сыпăнуллă хутлă предложени икĕ пайран тăрать.